Табиғаттың ғажайып құбылыстарының бірі – су. Бұл өмірдің негізі саналатын элемент адам өмірінің әр сәтінде кездеседі. Алайда біз оның ерекшеліктері мен қасиеттері туралы күнделікті ойлана бермейміз. Бұл мақалада су туралы қызықты мәлімет беріп қана қоймай, оның таңғажайып сырларына тереңірек үңілеміз.

Су – жалғыз табиғи зат, үш күйде де кездесетін

Жер бетінде су қатты, сұйық және бу күйінде қатар кездесетін жалғыз табиғи элемент. Мұз түріндегі қатты күйі Антарктида мен Гренландияда, сұйық нұсқасы – өзендер мен теңіздерде, ал бу күйі – бұлттар мен тұман түрінде көрінеді. Бұл ерекшелік тіршіліктің әртүрлі формада дамуына мүмкіндік береді.

Адам ағзасының 60-70 пайызы судан тұрады

Орташа алғанда адам денесінде 60 пайыз су болады. Бұл көрсеткіш жас мөлшеріне, жынысына және дене құрамына байланысты өзгеріп отырады. Су жасушалар арасындағы тепе-теңдікті сақтап, зат алмасу процестерін реттейді. Сондықтан күнделікті жеткілікті мөлшерде су ішу – денсаулықтың кепілі.

Су иіссіз және дәмсіз болса да, сезімдерге әсер етеді

Химиялық жағынан су дәмсіз әрі иіссіз, бірақ біз оның температурасын, құрылымын және тазалығын қабылдау арқылы түрлі сезімге бөленеміз. Мысалы, ыстық ванна – босаңсу мен тынығудың белгісі, ал мұздай бұлақ – сергектік пен жігердің белгісі. Су адамның эмоциялық күйіне тікелей әсер ете алады.

Түсіңде су көрсең – рухани күйіңнің көрсеткіші

Кейбір халықтарда түсінде суды көру ішкі күйзеліс пен өзгерістерге қатысты деп есептеледі. Түсіңде су көрсең – бұл көбінесе өмірлік тепе-теңдіктің бұзылуы немесе керісінше, ішкі тыныштықтың белгісі болуы мүмкін. Мөлдір әрі тыныш су – рухани үйлесімділік, ал лас не тасып жатқан су – алаңдаушылық немесе шешілмеген мәселелерді меңзейді.

Мұхиттар – Жердегі ең үлкен су қоймалары

Жер бетінің шамамен 71 пайызын су алып жатыр, ал соның басым бөлігі – мұхиттар. Тынық мұхиты – көлемі бойынша ең үлкені, ол бүкіл материктерді біріктіретін табиғи шекара рөлін атқарады. Мұхит тереңдігінде әлі де толық зерттелмеген тіршілік иелері мен табиғи процестер бар.

Қар мен мұз – әлем қорының үштен бір бөлігі

Әлемдегі тұщы судың басым бөлігі мұздықтар мен мәңгілік қар түрінде сақталады. Антарктидада жатқан мұз қалқандары ондаған мың жыл бойы ерімей, адамзаттың климаттық тарихын сақтап келеді. Бұл мұздар ерісе, жаһандық теңіз деңгейінің көтерілу қаупі туындайды.

Бір тамшы су – ондаған мың бактерияға мекен

Микроскопиялық деңгейде судың ішінде тіршілік қайнап жатады. Бір миллилитр тұщы су құрамында шамамен 1 миллионға жуық бактерия болуы мүмкін. Дегенмен олардың көпшілігі зиянсыз немесе тіпті пайдалы, экожүйеде маңызды рөл атқарады.

Қазақстандағы өзендер мен көлдер – табиғи байлық

Елімізде 85 мыңнан астам өзен бар, ең ірілері – Ертіс, Сырдария, Жайық және Іле. Сондай-ақ Балқаш, Зайсан, Алакөл және Каспий жағалауы ерекше экожүйелерге ие. Бұл су нысандары экотуризм мен ауыл шаруашылығы үшін маңызды.

Судың дыбысы – адам психикасына пайдалы

Ағымдағы судың сылдыры, жауынның тамшылары немесе толқынның дыбысы тыныштандыратын әсер береді. Мұндай табиғи әуендер медитация, ұйқы мен стрессті азайту үшін жиі қолданылады. Су – ем ретінде де қарастырылатын табиғи ресурс.

Судың ақпаратты сақтау қасиеті бар ма?

Кейбір альтернативті зерттеулер су молекулаларына сөз, музыка және эмоция әсер етеді деген пікірді ұсынады. Жапон зерттеушісі Масару Эмото судың құрылымы жақсы сөздер айтқанда әдемі кристаллдарға айналатынын, ал теріс сөздер кезінде хаос пайда болатынын бақылаған. Бұл тәжірибелер ғылыми қауымдастықта әлі талқыланып келеді.

Адам сусыз қанша уақыт өмір сүре алады?

Орта есеппен адам сусыз тек 3 күн ғана шыдай алады. Әрине, бұл көрсеткіш климатқа, физикалық белсенділікке және денсаулық жағдайына байланысты өзгеруі мүмкін. Мысалы, ыстық ауа райында сусыз бірнеше сағаттың ішінде-ақ адам денсаулығына қауіп төнуі ықтимал. Сондықтан күнделікті 1,5–2 литр су ішу – денсаулық үшін маңызды әдет.

Су – ең керемет еріткіш

Бұл сұйықтық көптеген затты ерітеді, сондықтан оны «әмбебап еріткіш» деп атайды. Ас тұзынан бастап, кейбір газдарға дейін суда оңай еріп кетеді. Осы қасиеттің арқасында су табиғатта, адам ағзасында және технологияда зат алмасу мен тасымал процестерінің негізі болып саналады.

Қайнаған су мен шикі су – энергетикалық тұрғыдан әртүрлі

Көптеген халықтық нанымда қайнаған су «өлі», ал таза бұлақ суы «тірі» деп есептеледі. Себебі қайнату процесінде оттегі мөлшері азаяды, ал бұл судың дәмі мен құрылымына әсер етеді. Сол себепті кей адамдар шай мен кофе дайындағанда тек жаңадан құйылған су қолдануды жөн көреді.

Судың қатты күйі – мұз – жеңіл болады

Мұз судан жеңіл болатыны – сирек кездесетін физикалық құбылыстардың бірі. Сол себепті мұз су бетінде қалқып тұрады, ал бұл өз кезегінде су астындағы тіршілікке жылу сақтауға көмектеседі. Егер мұз су түбіне бататын болса, көптеген су қоймаларындағы тіршілік жойылар еді.

Судың дыбысы адамның шығармашылық қабілетін арттыра алады

Бірқатар зерттеу нәтижелері судың табиғи дыбыстары адамның шығармашылық ойлауына оң әсер ететінін көрсетеді. Бұл әсіресе жазушылар, суретшілер мен музыканттар үшін пайдалы. Тыныш өзеннің сылдыры немесе толқынның ырғақты үні зейінді арттырып, ой жүйесін ашуға ықпал етеді.

Су – бұл жай ғана сұйықтық емес, ол – өмірдің бастауы, дамудың қозғаушы күші және табиғаттың терең сырын сақтап тұрған құбылыс. Тағы да көптеген қызықты деректер мен ерекше мәліметтерді https://qyzyqty.kz/ сайтынан оқи аласыз. Табиғатты түсіну және құрметтеу әрқайсымыздың өмірімізге үйлесімділік пен тереңдік әкелетінін есте сақтаңыз.